CỨU THÂM hụt THU NGÂN SÁCH 2013

MỞ ĐẦU Các nước trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng luôn luôn phải đối mặt với những khó khăn, bất ổn gây ảnh hưởng đến nền kinh tế vĩ mô. Một trong số những vấn đề khó khăn đó là tình trạng thâm hụt ngân sách nhà nước. Đây được xem là vấn đề nan giải mà có thể nói chưa có một giải pháp nào hữu hiệu nhất để chống lại nó bởi vì hầu hết những giải pháp đưa ra đều để lại những hệ lụy về sau. Thâm hụt ngân sách sẽ gây sức ép làm tăng lãi suất thị trường, do đó cản trở nhu cầu đầu tư của các nhà kinh doanh làm giảm sự tăng trưởng kinh tế, lãi suất tăng làm giá trị đồng nội tệ tăng, dẫn đến tình trạng siêu nhập. Ngoài ra thâm hụt ngân sách còn ảnh hưởng tới tình trạng lạm phát, sự ổn định xã hội... Vì vậy vấn đề thâm hụt ngân sách là một trong những mối quan tâm sâu sắc của mỗi quốc gia hiện nay. Để hiểu rõ vấn đề thâm hụt ngân sách của Việt Nam trong năm 2013 như thế nào, trong bài viết này em sẽ trình bày: thực trạng thâm hụt thu ngân sách Việt Nam trong năm 2013, tác động của nó đến nền kinh tế, nguyên nhân và giải pháp nhằm giảm bớt tình trạng thâm hụt ngân sách trong năm Trong quá trình thực hiện đề tài, mặc dù đã cố gắng, nhưng không thể tránh khỏi những sai sót. Rất mong nhận được sự góp ý của giảng viên để bài tiểu luận được hoàn thiện hơn. NỘI DUNG 1.THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ THÂM HỤT THU NGÂN SÁCH HIỆN NAY Ngày 10/10/2013 , bộ Tài chính thừa nhận nguy cơ thâm hụt ngân sách Nhà nước mặc dù năm tài khóa 2013 vẫn còn 3 tháng nữa mới kết thúc. Trước thực trạng này, bộ Tài chính đã gửi thư tới lãnh đạo các tỉnh, thành phố đề nghị phối hợp đẩy mạnh thu ngân sách trên địa bàn Theo số liệu được công bố, tổng thu cân đối NSNN tháng 9 ước đạt 52.800 tỷ đồng, tăng khoảng 2.700 tỷ đồng (+5,4%) so với mức thực hiện tháng 8. Lũy kế đến hết tháng 9/2013, tổng thu NSNN ước đạt 543.835 tỷ đồng, bằng 66,6% dự toán, tăng 8,7% so với cùng kỳ năm 2012. Trong bối cảnh kinh tế suy thoái như hiện nay, việc tổng thu NSNN 9 tháng tăng so với cùng kỳ năm 2012 được nhiều người đánh giá là một thành công lớn. Tuy nhiên, theo Thứ trưởng bộ Tài chính Vũ Thị Mai thì hàng năm, sau 9 tháng, thu ngân sách thường đạt trên dưới 80% dự toán, năm nay dù có tăng 8,7% so với cùng kỳ năm 2012 nhưng mới đạt được 66,6% dự toán đề ra. Bà Mai tỏ ra lo ngại: "Tình hình này có thể nói là rất gay và chúng tôi dự báo, năm nay không đạt dự toán thu ngân sách". Cũng tại buổi họp báo, ông Cao Anh Tuấn, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, trong 9 tháng đầu năm, thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong nước mới đạt 64,7% dự toán. Chỉ có 6/14 khoản thu đảm bảo tiến độ dự toán nhưng đều là những khoản thu nhỏ; 8/14 khoản thu còn lại không bảo đảm tiến độ thu. Trong đó, thu từ khu vực doanh nghiệp Nhà nước chỉ đạt 60,6% dự toán, thu từ khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 69,5% dự toán và thu từ khu vực công thương nghiệp ngoài quốc doanh đạt trên 64% dự toán. Theo ông Cao Anh Tuấn: "Nhiệm vụ thu nội địa trong 3 tháng cuối năm nay vô cùng nặng nề. Ngành tài chính nói chung, ngành thuế nói riêng đang nỗ lực hết sức để bảo đảm thu ở mức cao nhất chứ không dám chắc là có hoàn thành nhiệm vụ hay không". Trước thực trạng này, Bộ trưởng bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã gửi thư tới bí thư, chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố đề nghị phối hợp, chỉ đạo thu ngân sách trên địa bàn. Tổng cục Thuế đã thành lập Ban chỉ đạo Chống thất thu, chống nợ đọng; thành lập nhiều đoàn thanh tra, kiểm tra phát hiện ra những nguồn thu còn bỏ ngỏ hoặc thu chưa đủ để thu vào ngân sách; chỉ đạo các cục thuế địa phương rà soát các nguồn thu và lập các đoàn thanh tra, kiểm tra để thanh tra, kiểm tra trực tiếp tại cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn. Theo Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế lập luận thì tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp vẫn chưa có gì sáng sủa. Số liệu của cơ quan thuế các địa phương cho thấy, hiện chỉ có 21,3% số doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất, kinh doanh là có kê khai thuế giá trị gia tăng. Như vậy, số doanh nghiệp còn lại không phát sinh doanh số là do tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn Đến thời điểm này, thuế giá trị gia tăng mới đem về cho ngân sách 65,5% dự toán; thuế thu nhập doanh nghiệp là gần 58% dự toán; thuế thu nhập cá nhân (67,2%); thuế bảo vệ môi trường (60%). Thu từ hoạt động xuất - nhập khẩu cũng nằm trong hoàn cảnh tương tự. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, đến thời điểm này thu ngân sách từ hoạt động xuất - nhập khẩu mới đạt 67,4% dự toán, sau khi trừ đi số tiền hoàn thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa xuất khẩu thì thu từ hoạt động xuất - nhập khẩu đạt chưa đến 62% dự toán. 2. NGUYÊN NHÂN THÂM HỤT NGÂN SÁCH Thâm hụt NSNN khi số chi lớn hơn số thu ngân sách. Vì thế, nguyên nhân của nó cũng xuất phát từ việc thu và chi NSNN. 2.1. Thất thu thuế Thuế là nguồn thu chính và bền vững nhất cho NSNN bên cạnh các nguồn thu khác như tài nguyên, doanh nghiệp nhà nước, vay, nhận viện trợ…Tuy nhiên, do hệ thống pháp luật ta còn nhiều bất cập, sự quản lí chưa chặt chẽ đã tạo kẽ hở cho các cá nhân, tổ chức lợi dụng để trốn thuế, gây thất thu một lượng đáng kể cho NSNN… Trong khi nguồn thu về cho ngân sách phần lớn là từ thuế, mà thực tế tình trạng gian lận và thất thu thuế ngày càng phổ biến dẫn đến thâm hụt ngân sách ngày càng tăng cao hơn trong những năm gần đây 2.2. Nhà nước huy động vốn từ kích cầu Chính phủ thực hiện kích cầu thông qua 3 nguồn tài trợ chính là: Phát hành trái phiếu Chính phủ, miễn giảm thuế và sử dụng Quỹ dự trữ nhà nước. Sử dụng gói giải pháp kích cầu một mặt làm kích thích tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế. 2.3. Quy mô chi tiêu của Chính phủ quá lớn Tăng chi tiêu của Chính phủ một mặt giúp nền kinh tế tăng trưởng tạm thời trong ngắn hạn, nhưng lại tạo ra những nguy cơ bất ổn lâu dài như lạm phát và rủi ro tài chính do sự thiếu hiệu quả của các khoản chi tiêu công và thiếu cơ chế giám sát đảm bảo sự hoạt động lành mạnh của hệ thống tài chính. Lý thuyết kinh tế không chỉ ra một cách rõ ràng về hướng tác động chi tiêu của Chính phủ đối với tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên đa số các nhà kinh tế thường thống nhất rằng chi tiêu của Chính phủ một khi vượt quá một ngưỡng nào đó sẽ làm cản trở tăng trưởng kinh tế do gây ra phân bổ nguồn lực một cách không hiệu quả dẫn tới thâm hụt NSNN và cuối cùng là gây ra lạm phát. Vì vậy, cần phải thực hiện tiết kiệm, nhưng không chỉ tiết kiệm chi tiêu gia đình, người dân, mà lớn hơn và quan trọng hơn là tiết kiệm chi tiêu Chính phủ. Đây mới là khoản tiết kiệm lớn và nếu giải quyết được vấn đề này, nguồn tài chính sẽ có điều kiện rót vào những khu vực cần thiết, chẳng hạn như đầu tư vào doanh nghiệp, giải quyết việc làm… 2.4. Chưa chú trọng giữa chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên Đây là một trong những nguyên nhân gây căng thẳng về ngân sách, áp lực bội chi ngân sách (nhất là ngân sách các địa phương). Chúng ta có thể thấy, thông qua cơ chế phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách và